به گزارش خبرنگار میراث آریا، تقریبا همه ما با گلیم و گبه‌بافی، میناکاری، منبت کاری، معرق، سوزن‌دوزی، سفالگری یا خاتم‌کاری آشنا هستیم؛ شاخه‌هایی از هنر شناخته شده و اصیل ایرانی که در قالب صنایع‌دستی تولید و عرضه می‌شوند. اما هنر سنتی ایرانی و صنایع‌دستی که از نظر تنوع، کاربرد و زیبایی در دنیا منحصر به فرد است تنها محدود به همین رشته‌های شناخته شده نیست. شاخه‌های زیادی از هنر سنتی ایرانی وجود دارد که شاید حتی نامشان را هم نشنیده باشیم و باید برای احیا و باززنده‌سازی آن‌ها تلاش کرد. هنرهایی که از گذشته‌های دور شناسنامه فرهنگی شهرها و مردمان این سرزمین بوده است. ردپای فرهنگ، تمدن و هنرسنتی ایرانی در صنایع‌دستی به‌قدری پررنگ است که می‌توان آن را آیینه‌ای تمام نما از هزاران سال هویت ایرانی-اسلامی در طول تاریخ دانست.
در آخرین روز از هفته صنایع‌دستی با عنوان «صنایع‌دستی و هنرهای سنتی امانت‌دار هزاران سال هویت ایرانی-اسلامی» این موضوع را واکاوی کرده‌ایم.
تلاش برای احیای رشته‌های فراموش شده/ باززنده‌سازی ۱۹ رشته صنایع‌دستی در سال گذشته
شورای تخصصی احیاء و باز زنده‌سازی رشته‌های فراموش شده و از یاد رفته صنایع‌دستی و هنرهای سنتی که از سال ۹۶ آغاز به کارکرد تلاش‌های بسیاری برای احیای صنایع‌دستی فراموش شده صورت گرفته است. در سال گذشته ۱۹ رشته از صنایع‌دستی کشور از جمله گره‌چینی چوب آذربایجان شرقی، پیکرتراشی چوبی آذربایجان غربی، جاجیم‌بافی استان ایلام، گلیم ماشته استان کهگیلویه و بویراحمد، جاجیم پنبه‌ای زنجان، خرمهره‌سازی قم، شال‌بافی گیلان، حصیربافی مازندران، پلاس‌بافی اصفهان، چادرشب‌بافی هرمزگان، سفالگری فنوج استان سیستان و بلوچستان، سفره آردی چهار محال و بختیاری، چاقوسازی سنتی کردستان، چنگوم‌سازی سمنان، نواربافی آلاچیق ترکمن استان گلستان، شال‌بافی کرمانشاه، بخارایی‌دوزی خراسان جنوبی، چاقوسازی سنتی و مس‌گری با روش چکشی، احیا شدند.
هنرسنتی سرمایه اصیل مردمان ایران است
«صنایع‌دستی و هنرهای سنتی، امانت‌دار هزاران سال هویت ایرانی اسلامی» عنوان هفتمین روز از هفته صنایع‌دستی، حاکی از تاکید وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برلزوم حفظ و احیای صنایع‌دستی و هنرهای سنتی کشور است. یکی از اصلی‌ترین سرمایه‌های ملل مختلف در دنیای امروز، پیشینه فرهنگی، تمدن و هنر است. ایران غنی‌ترین کشور دنیا در این حوزه است که گنیجنه‌ای عظیم از هنرسنتی و صنایع‌دستی اصیل دارد.
لزوم نظارت جدی بر به کارگیری هنر سنتی ایرانی در تولیدات صنایع‌دستی
فاطمه هادی از تولیدکنندگان صنایع‌دستی معتقد است باید نظارت‌هایی وجود داشته باشد تا هنر اصیل و سنتی ایرانی رو به فراموشی و نابودی نرود. او در این زمینه به خبرنگار میراث آریا می‌گوید: «همیشه بر استفاده از طرح‌های اصیل ایرانی در تولیدات صنایع‌دستی تاکید داشته‌ام، به من می‌گویند ایده‌آل‌گرا هستی. اما معتقدم باید نظارتی جدی در استفاده ازطرح‌های اصیل ایرانی در صنایع‌دستی وجود داشته باشد. صنایع‌دستی تولیداتی برپایه هنرسنتی ایرانی و بهترین ابزار برای حفظ و احیای هنر ایرانیان در طول تاریخ بوده است.
سلیقه بازار را از هنر ایرانی دور نکنیم/ لزوم نظارت بر تولیداتی که نشانه‌ای از هنر سنتی ایرانی ندارند
او تاکید می‌کند: «کاش زمان اعطای مجوز به تولیدکنندگان صنایع‌دستی شیوه‌نامه‌ای ارائه کنند. امروز مجسمه‌ها یا کتیبه‌هایی به نام صنایع‌دستی ایرانی در کشور ساخته می‌شود که نشانه‌ای از هنر اصیل ایرانی ندارند. وقتی می‌گوییم هنر و فرهنگ پیشینیان ما اصیل و بی‌نظیر بوده است و به آن می‌بالیم چرا در صنایع‌دستی از آن الگوبرداری نکنیم.»
این هنرمند ابراز امیدواری می‌کند نظارت‌ها در حدی باشد که حداقل کارهای که با فرهنگ و هنر ایرانی‌اسلامی هم‌خوانی ندارند حتی اگر تولید می‌شوند، در معرض نمایش و فروش عمومی قرار نگیرند تا سلیقه بازار را از هنر اصیل ایرانی دور نکنند.
سری‌کاری و کپی کاری آفت صنایع‌دستی است
او اضافه می‌کند: «خارج از کشور مشتری‌هایی داشته‌ایم و از طریق واسطه برایشان کار ارسال کرده‌ام. کارهای تولیدی همکارانم که در حوزه صادرات صنایع‌دستی فعال هستند اغلب در یک سبک کارهستند و تنوع ندارند. برای مثال طرح چشم و نظر طرحی است که بسیاری از همکارانم از آن در صنایع‌دستی استفاده می‌کنند و اغلب هم به کشورهای عربی صادرات دارند. همکارانی که صنایع‌دستی خود را از طریق واسطه به کشورهای اروپایی ارسال می‌کنند معمولا کارهای اصیل‌تری تولید می‌کنند.
این کارشناس صنایع‌دستی سری‌کاری را آفتی جدی برای صنایع‌دستی می‌داند و می‌گوید: «تعداد زیادی تولیدکننده را می‌شناسم که طرح‌های مشخصی را با تغییرات بسیار جزیی تولید می‌کنند.»
حمایت از عرضه هنرهای سنتی ایرانی در دنیا/ دست تولیدکننده‌های برتر صنایع‌دستی را بگیریم
او ضمن تاکید بر لزوم حمایت از تولیدکننده‌های برتر صنایع‌دستی اضافه می‌کند: «تولیدکننده‌های بسیار خوب هم داریم که شاید روابط عمومی خوبی ندارند تا آنطور که باید به معرفی محصولات خود بپردازند. برای مثال تولیدکننده ظروف سفالی را در نطنز می‌شناسم که بسیار تولیدات خاص و منحصربه فردی دارند. مبدع سبک خاصی هستند و شجره‌نامه‌ای هم دارند که نشان می‌دهد ابداع این سبک از طراحی روی ظروف متعلق به پدرشان است. چنین تولیدکننده‌ای متاسفانه امکان صادرات و عرضه هنراصیل ایرانی را به دنیا ندارد. در داخل هم آنچنان که باید بازار فروش خوبی ندارند و نمی‌توانند محصولاتشان را با قیمتی که باید به فروش برسانند.» عدم نظارت روی طرح‌ها و نقوش به کار رفته در صنایع‌دستی در درازمدت آسیب‌زا خواهد بود
این هنرمند حوزه صنایع‌دستی در پایان خاطرنشان می‌کند: «برخی در خانه‌شان یک کوره گذاشته‌اند و کار می‌کنند و نمی‌دانم مجوز دارند یا ندارند، اما هر سبک کاری که بخواهند تولید می‌کنند و از طریق پیج‌های عمومی در اینستاگرام به فروش می‌رسانند. معتقدم بی‌قانونی وعدم نظارت در این حوزه در دراز مدت استفاده از فرهنگ و هنر اصیل ایرانی در صنایع‌دستی را رو به فراموشی می‌برد.»
مقابل فراموشی هنر ایرانی بایستیم
اگرچه در زمینه تسخیر بازارهای جهانی به نفع صنایع‌دستی و هنر سنتی ایرانی، موفق عمل نکرده‌ایم، اما در چنین شرایطی باز هم هنر سنتی ایرانی در دنیا طرفداران بسیاری دارد. ۳۷۰ رشته از ۴۶۰ رشته صنایع‌دستی جهان در ایران وجود دارد. این ظرفیت عظیم از صنایع‌دستی که کوله‌باری از هزاران سال فرهنگ و تمدن را به دوش می‌کشد باید به درستی هدایت شود تا ضمن معرفی و عرضه بیش از پیش هنر سنتی ایرانی در بازارهای جهانی، به‌عنوان گنجینه‌ای از تاریخ، فرهنگ و هنر مردمان ایران زمین برای نسل‌های آینده حفظ و نگهداری شود. با حفظ و احیای هنرهای سنتی و صنایع‌دستی، امانتداران میراث‌فرهنگی کشور برای نسل‌های آینده باشیم.
انتهای پیام/
